Erişkin Ruh sağlığı

OYUN BAĞIMLILIĞI

Günümüzde bir halk sağlığı olarak gördüğümüz alkol ve madde bağımlılıklarının yanında, gelişen teknoloji ile birlikte yeni tür davranışsal bağımlılıklar ortaya çıkmıştır. Bunların en önemlilerinden biri dijital oyun bağımlılığıdır. Bilgisayar oyunlarının ortaya çıkışı 1950’li yıllarda bilgisayarın ilk kullanıma çıkmasıyla başlamıştır. Bu oyunların yaygınlaşması ise 1980’li yıllara denk düşmektedir. Oyun bağımlılığı ile ilgili ilk yayınlar 1990’lı yıllara denk gelmektedir. İnternet’in hızla yayılması ile oyunların karşılıklı sanal âlemde oynanması ve oyunların da görsel olarak gelişme göstermesi bu bağımlılığı perçinlemiştir. Son dönemde Amerika Birleşik Devletleri’nde yapılan bir araştırmada yaşayanların %58’inin video oyunları oynadığı %51’inin evlerinde oyun konsoluna sahip olduğu ve %36’sının cep telefonunda oyun oynadığı bildirilmiştir. Türkiye’de ise 16-24 yaşları arasında internet kullanımı oranının 2005’te  %25’lerdeyken, geçen sene %90’lara, çıktığı belirtilmektedir. Bu oranların uyuşturucu bağımlılığından daha yüksek olduğu görülmektedir. Oyun bağımlılığının sıklığı ile ilgili yapılan çalışmalarda oranlar arasında farklılıklar bulunmaktadır. Oyunların bu kadar bağımlılık yapmasının temel nedeni ise bağımlılık yapacak şekilde tasarlanmış olmasıdır. Bilgisayar oyunu tasarımcıları daha fazla kişinin oyun oynamasını sağlamak için öncelikle oyuncuların oyundan vazgeçmemesini hedefliyorlar. Bunu da oyunu zorlaştıracak daha üst seviyelere ulaşmasını engelliyor. Böylece yetersiz hisseden oyuncu başarabilmek için daha fazla oyun oynama ihtiyacı hissetmektedir. Bu durum kumar bağımlılığına çok benzemektedir.

Oyun Bağımlılığı Belirtileri

Bir davranışın bağımlılık olarak kabul edilmesi için devamlılık göstermesi gerekmektedir. Olumsuz sonuçlara rağmen bireyin oyun oynamaya öncelik vermesiyle kontrolünü kaybetmesi önemli belirtilerdir. Oyun oynarken geçirilen zamanın giderek artması, oynamadığı zamanlarda sürekli oyun düşüncesinin olması,  oyun oynamasının engellendiği zamanlar büyük bir sıkıntı ve öfke duyması, hatta şiddet eğilimi göstermesi diğer önemli belirtilerdir.  Aşağıdaki belirtiler arasında en az 5 belirti 12 aylık dönem içerisinde görülüyorsa ve bireyin işlevselliğini etkiliyorsa oyun bağımlılığı tanısı düşünülür.

1-  Oyun üzerine aşırı kafa yormak, geçmişteki oyun oynama yaşantılarını yeniden yaşayarak bir sonraki oyunu beklemek. Oyunun bireyin yaşantısındaki temel aktivite olması.

2– Oyun oynamadığında ortaya çıkan yoksunluk belirtileri anksiyete, irritabilite ya da üzüntü.

3– Tolerans (internet oyunlarına giderek artan miktarda zaman ayıma ihtiyacı duyma.

4– Başarısızlıkla sonuçlanan oyun oynamayı azaltma, kontrol altına alamama

5– Oyun için diğer aktivitelerden vazgeçmek.

6-Oyunun yol açtığı psiko-sosyal sorunlarının bilinmesine rağmen oyun oynamayı sürdürmek.

7- Oyun hakkında aile üyelerine terapistine ya da başkalarına yalan söylemek.

8– Olumsuz duygu durumdan (umutsuzluk, suçluluk, kaygı) gibi kurtulmak için oyun oynamak.

9-Aşırı oyun oynama yüzünden önemli bir ilişkisini işini eğitimi ya da mesleği ile ilgili fırsatları kaybetmek.

Fiziksel Belirtileri

Fiziksel belirtiler arasında ise; yorgunluk uzun süre yoğunlaşma veya göz yorgunluğuna bağlı migren oluşabilmektedir. Bilgisayar donanımlarını aşırı kullanım nedeniyle karpal tünel sendromu görülebilmektedir. Aynı zamanda uzun süre oyun oynama ile birlikte kişisel bakım ve hijyen sorunları oluşabilmektedir. Bilgisayar oyun bağımlılığı ciddi olumsuz sonuçlar neden olabilmektedir. Bu belirtilere önem verilmediğinde daha ciddi kalıcı etkilere neden olabilmektedir. Mesela bağımlı olan birisi de oyun oynamak için uykudan kaçınır ve yeterli beslenmeyi bırakır bu durum kısa sürede açlık ve yorgunluk oluşturur. Sonrasında ise uyku bozukluğu ve beslenme bozukluğuna neden olabilmektedir. Bilgisayar oynayabilmek için ailesinden ve başkalarından kaçınan bağımlılar kendilerini yalnızlaştırabilirler.

Oyun Bağımlılığının Çeşitleri

Oyun bağımlılığını iki çeşit olarak değerlendirebiliriz. Standart olan bilgisayar oyunları, tek bir oyuncu tarafından oynanan net bir hedef ve amaç içeren oyunlardır. Bu ürünlerdeki bağımlılık genellikle görevin tamamlanması ile veya yüksek puanı kazanmak ile ilgilidir. Diğer bilgisayar oyunu bağımlılığı ise çevrimiçi çok oyunculu oyunlardır. Bu tür oyunlar başkaları ile online ve özellikle bağımlılık yapıcıdırlar. Bu oyunlarda diğer oyunculardan geçici olarak çevrimiçi bir karakter oluşturması istenir. Bireyler genellikle gerçek hayattan kaçmak için sıklıkla diğer çevrimiçi oyuncularla ilişki kurarlar. Bu kişiler gündelik sorunlarından kaçınmak için oyuna sığınırlar fakat bu durumun geri dönüşü ise bireyler için zararlı olmaktadır. Bazı kişilerin ise bu tür sanal ortamlar en çok kabul gördükleri yer olabilir. Bu sebeple oyunu bırakmak düşüncesi onlar için kaygı sebebi olabilmektedir. Bireyler sadece oyundayken kendilerini yalnız hissetmedikleri ve kabul gördükleri hissiyatında iseler bu durum onları oyuna daha da bağımlı hale getirmektedir.

Tedavi Yöntemi

Oyun bağımlılığı tedavisinde hem ilaç hem de psikoterapi uygulanabilmektedir. Öncelikli olarak bağımlılığın altında yatan psikolojik faktörlerin tespit edilerek tedaviye başlanılması gerekmektedir. Özellikle Bilişsel davranışçı terapi teknikleri oyun bağımlılığı ya da teknoloji bağımlılığında sıklıkla kullanılmaktadır.  Diğer bağımlılık türlerinde olduğu gibi kişilerin yakınmalarını saklama ve azaltma olasılıkları da göz önünde bulundurularak oyun oynama davranışı tüm unsurlarıyla, tam olarak belirlenmektedir. Oyun oynama davranışını haftanın günlerine, günün içinde saatlere yayılımı, günlük toplam oynama süresi, oyun oynadığı yer, kullanma amacı, oyun oynama isteğini etkileyen durumlar ve oyun oynama kullanımına direnç varsa, koşulları öğrenilerek kişiye özel formülasyon yapılır.  Motivasyon arttırıcı görüşme teknikleri ile birlikte, bireyin sosyal destek ağının geliştirilmesine yönelik çalışmalar yapılmaktadır. Kontrolsüz oyun kullanımına yönelik davranış egzersizleri, duyarsızlaştırma, gevşeme teknikleri, öz denetim veya yeni sosyal beceriler edinme temel olarak kullanılan tekniklerdir. Bilişsel davranışçı terapi teknikleri ile birlikte bireyin oyun oynama ile ilgili kalıplaşmış, yanlış düşüncelerini fark etmesi ve bunları sağlıklı düşüncelerle değiştirmesi sağlanmaktadır. Birey, ev ödevleri ile birlikte terapinin sonucunda kendisiyle ilgili gerçekçi inanışlar geliştirerek, işlevsiz davranışlarını bırakır. Araştırmalara göre dijital oyun bağımlılığının ilerleyen zamanlarda bir halk sağlığı sorunu olarak karşımıza çıkacağı aşikârdır. Bu sebeple bireylerin farkındalıklarını arttırmayı sağlamak gerekmektedir.

Etiketler
Daha Fazla Göster

İlgili Makaleler

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu
Kapalı
Kapalı