UncategorizedErişkin Ruh sağlığı

KUMAR BAĞIMLILIĞI TEDAVİSİ

Kumar bağımlılığı olan kişilerin en sık yaşadıkları sorunlardan biri de finansal problemlerdir. Kumar problemi olan kişiler kumarın sebep olduğu bu problemi hemen çözme ve çözdüklerinde rahatlayacakları ve bu şekilde hastalığın da ortadan kalkacağını düşünürler. Oysa gerçek böyle değildir. Kumar problemi olan kişilerin de uyuşturucu bağımlılarında olduğu gibi, dürtüsellik ve ödül arayışı için aynı biyolojik mekanizmaları (ödül merkezi)  kullanırlar. Bu nedenle tıpkı madde bağımlılarının kendilerini daha iyi hissetmek için daha güçlü maddeye ihtiyaç duyması gibi kumar bağımlılarının daha fazla miktarda para ile kumar oynayarak daha riskli girişimlerde bulundukları bilinmektedir. Aynı zamanda bireyin finansal sorunlarına yönelik çözüm üretilirken, tedavide kalması sağlanmalı ve sorunun temel nedenlerine odaklanarak, bilişsel hatalara yönelik çalışılmalı ve içgörü kazandırılmalıdır.

Kumarın yarattığı sorunlara yönelik geliştirilecek her çözüm mutlaka bağımlı ile birlikte planlanmalı ve sorumluluk ona verilmelidir. Denetim ise kendisinin seçtiği üçüncü bir kişi tarafından yapılmalıdır. Kumar problemi olan kişilerin tipik özelliklerinden biri, kumar oynadığı için düştüğü umutsuz parasal durumlardan kurtulmak için başkalarının parasal kaynak sağlamasına bel bağlamaktır. Bu nedenle bireyin borç kaynakları uygun yöntemlerle engellenmelidir. Kumar problemi olan kişiler, kumarda kaybettiklerinde kayıplarının peşinden giderken, kazandıklarında ise bunu katlama dürtüsü ile kumarı devam ettirirler. Sonuçta kişi kazansa da kaybetse de kumarda kalmaya devam edecektir. Kumar problemi olan kişiler gibi aileler de kumarın temelde finansal bir sorun olduğunu ve kişinin sadece kumar borçlarını ödemek için kumar oynamayı sürdürdüğünü düşünürler. Borçlar ödenmezse daha fazla kumar oynanabileceğini ya da başına daha büyük belalar açabileceğini düşünürler. Bu nedenle kişinin borçları her seferinde ödenir ve kısır döngü devam eder. Ailelerin hastalığın biyolojik boyutu konusundan bilgilendirilmesi gerekmektedir.

Kumar Bağımlılığında Bilişsel Hatalar Üzerinde Çalışılmalıdır

Kumar oynayan kişiler; beceriyi yanlış algılama, kumarı kontrol edebileceği yanılsaması, batıl inançlar, seçici hafıza ve yorumlamada yanlılık gibi çeşitli düşünce hataları geliştirerek kumar oynamayı bağımlılık haline getirirler. Kumar problemi olan bireyler nesnel gerçeklikte garanti edilemeyecek olaylarda bilgi ve becerileri konusunda kendilerine aşırı güvenirler. Bu nedenle sayılar ya da kartlarla ilgili sıklıkla başvurdukları kendi yöntemleri bulunmaktadır. Kumar problemi olan kişiler bir olayın gerçekleşmesini muhtemel olarak değerlendirirler. Zihinleri genellikle kumarla ilgili konularla meşguldür. Bu nedenle kumar sonuçlarının beklentileri doğrultusunda meydana geleceğine daha fazla inanırlar.

Kumar oynayan kişi, diğer kumar oynayan kişilerin kazandığını görüp duyduğunda, kazananların düzenli bir olay olduğunu ve oynamaya devam ederse kendisinin de kazanacağına inanır. Kumar oynayan bireylerin hafızaları kazanımları kayıplardan daha kolay hatırlamak şeklinde önyargılıdır. Bu önyargı kumar oyuncusunun kumar deneyimiyle ilgili anılarını, olumlu deneyimler üzerine odaklayan ve olumsuz deneyimleri göz ardı eden ve kişinin kumar oynama kararını kolaylaştıran bir durumdur. Kumar bağımlılığı olan kişilerde, kişisel başarı beklentisinin objektif olasılıktan daha yüksek olduğu bir kontrol illüzyonu vardır. Bu yanıltıcı kontrol hissi kumar sonuçlarının tahmin edilebileceğini inanmaya kadar gidebilmektedir. Bireyler kumarla ilgili bu düşünce hatalarını tanır ve kumar oynamaya aktif olarak katılmadıklarını da mantıklı bir şekilde yorumlayabilir. Ancak şahsen bir kumar oyununa girdiklerinde akıllı düşüncelerden vazgeçebilirler. Bazı bilişsel hatalar; “benim bahis sistemim işleyecek”, “kendimi şanslı hissediyorsam kazanırım”,  “kontrol bende”, “benim kumar problemim yok”,  “pes etmezsen kesin kazanırsın” gibi bu bilişsel hatalar konusunda hastaya içgörü kazandırılmalıdır. Aynı zamanda bu hatalara yönelik çözümler geliştirilmelidir.

Kumarın Tüm Çeşitleri Değerlendirilmelidir

Madde bağımlılıklarında kişiler genellikle bir maddeden diğerine geçiş yaparak bağımlılıklarını sürdürme eğilimi gösterirler. Kumarda da buna benzer bir eğilim görülmektedir. At yarışı, sayısal loto, parasına kâğıt oyunları, kazı-kazan parasını okey, milli piyango, parasına zar oyunları, borsa, bitcoin vb. horoz dövüşü, casino oyunları, internet üstünden spor bahis siteleri, spor toto, parasına beceri isteyen oyunlar oynama gibi herhangi bir kumar türü kişi için sorun haline gelebileceği için değerlendirilerek dikkate alınmalıdır. Hızlı sonuç veren kumar türleri risk üzerini arttırdığı için bağımlılık yapma potansiyeli daha yüksektir. Beceri oyunlarını oynamayı tercih eden kişilerde ise genellikle çarpıtmaların daha fazla olduğuna dikkat edilmelidir. Kumar oyunlarını erişim kolaylığı tetikleyici olması açısından önemlidir. Online kumar oynayan kişilerin bu oyunları erişimleri ve oyunlardan gelen bildirimlerin önlenmesi gerekmektedir. Bağımlı ile birlikte bu tetikleyiciler belirlenmeli ve önlemlere karar verilmelidir. Oyunlarını canlı ya da online oynayan kişiler İddia bayiinden oynayacakları oyunların masum olduğunu düşünerek oynamak isteyebilirler. Kumarın beyinde yarattığı tolerans sisteminden söz ederek kişinin kayma yaşaması önlenmelidir. Madde bağımlılığı problemi olan kişilerde tercih maddesi tetikleyici olduğu gibi kumar problemi olan kişi içinde para ve parasal konular tetikleyici olabilmektedir. Bu nedenle bağımlı ile birlikte karar verilerek finansal durumların başka biri tarafından yönetilmesi sağlanmalıdır.

Tedavi Yöntemi

Bağımlılık tedavisinde bireyin nükslere sebep olan psikolojik faktörlerle ilgili içgörü edinmesi ve olası riskli durumlarla baş edebilmesi için bireysel psikoterapiler oldukça gerekli ve etkilidir.  Bireyi kumar bağımlılığına iten yoğun duygu durumlarının önüne geçebilmesi için sorun yaratan düşünce yapısı ve davranış örüntüleri tespit edilerek ve değerlendirilerek, hastayla birlikte bunların yerine kullanılabilecek daha işlevsel tepkiler saptanmalıdır. Kişinin stresle baş etme becerilerinin geliştirilmesi ve sorun çözme becerilerinin geliştirilmesine odaklanılmalıdır.  Duyguları tanıması ve duygular ile baş edebilmesi tedavi süreci için önemlidir.  Aynı zamanda eşlik eden psikiyatrik hastalıklar durumunda ise ilaç kullanımı veya yatarak tedavi seçenekleri söz konusu olmaktadır. Psikoterapi sürecinde ise Bilişsel Davranışçı Terapi teknikleri ile sağlıklı olmayan kumar oynama davranışını ve duyguları değiştirmeye odaklanılmaktadır. Bilişsel Davranışçı yaklaşım patolojik kumar oynamayı öğrenilmiş uyumsuz davranış olarak görmektedir. Bu nedenle BDT, bu davranışı öğrenme ilkelerinden türetilen tekniklerle değiştirmeye çalışır.  BDT teknikleri arasında, kaçınma örüntüleri, sistematik duyarsızlaştırma, exposure, uyaran kontrolü gibi terapötik yaklaşımlar yer almaktadır. BDT teknikleri arasında yer alan pekiştirme tekniği kumar oynama bozukluğu tedavisinde kumar oynama davranışını ortadan kaldırmak için kumar oynama davranışı olmayan etkinlikleri pekiştirme ve ödevlerle bu davranışı geliştirme şeklinde ilerlemektedir.  Yapılan araştırmalar sonucu Bilişsel Davranışçı Terapi Alan ve Kumar Oynama Bozukluğu vakalarının Bilişsel Davranışcı Terapi almayan gruba göre daha fazla iyileştiğini göstermektedir. Bilişsel Davranışcı Terapi uygulanırken çalışılması gereken bilişsel çarpıtmalardan bazıları kumar oynama becerisinin abartılması,  seçici bellek, totem vb. batıl inançlar, “bugün şanslı günüm” ya da “kazanacağım biliyorum gibi” düşüncelerdir.

Etiketler
Daha Fazla Göster

İlgili Makaleler

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu
Kapalı
Kapalı